Afgelopen dinsdag stelde minister van Justitie Koen Geens zijn nieuwste ambitieuze beleidsplan "De sprong naar het recht voor morgen" voor over de hercodificatie van de basiswetgeving. Als de minister de vooropgestelde doelstellingen haalt, lijkt het er sterk op dat niet één domein in het recht onverlet zal worden gelaten.

Hieronder vindt u een samenvattende opsomming van de belangrijkste voornemens uit het plan. In welke mate die ook effectief wet zullen worden, zal uiteraard moeten blijken. 

Hercodificatie van het strafrecht (pp. 11-26)

• Nieuw Strafwetboek: Het strafrecht wordt tot zijn kerntaak gereduceerd. Enkel wanbedrijven en misdaden blijven over als categorieën van misdrijven. Straffen worden heringedeeld in acht niveaus.
• Nieuw Wetboek van strafvordering: De keuze voor één type van vooronderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie maar tegelijk onder versterkte controle van de onderzoeksrechter ligt voor, evenals de afschaffing van de regeling der rechtspleging en de creatie van een eenvormig opsporingsonderzoek.
• Nieuw Wetboek van strafuitvoering: De externe rechtspositie voor alle veroordeelde gedetineerden wordt geregeld. Tevens wordt ook voorzien in uitvoeringsregels van de niet-vrijheidsberovende straffen. 

Hercodificatie van het burgerlijk recht / algemeen (pp. 27-30)

• Nieuw Burgerlijk Wetboek: Het burgerlijk recht wordt heringedeeld in negen nieuwe boeken en aangepast aan de huidige maatschappelijke opvattingen en technologische ontwikkelingen.
  • Boek I - Algemeen deel
  • Boek II - Personen-, familie- en relatievermogensrecht
  • Boek III - Zakenrecht
  • Boek IV - Erfrecht, schenkingen en testamenten
  • Boek V - Verbintenissen
  • Boek VI - Bijzondere overeenkomsten
  • Boek VII - Zekerheden
  • Boek VIII - Bewijsrecht
  • Boek IX - Verjaring

Hercodificatie van het burgerlijk recht / personen- en familierecht (pp. 31-42)

• Hervorming van de burgerlijke stand: Het concept burgerlijke stand wordt gemoderniseerd en gedigitaliseerd.
• Erfrecht: Het erfrecht wordt geflexibiliseerd door een grotere beschikkingsvrijheid voor de erflater, maar een wettelijke familiale solidariteit wordt gewaarborgd. Waar mogelijk wordt de techniciteit vereenvoudigd en wordt het gemoderniseerd.
• Relatievermogensrecht: De nadruk ligt op verantwoordelijkheid en solidariteit binnen het huwelijk. De belangen van de langstlevende echtgenoot en de kinderen probeert men in evenwicht te houden. Er komt een betere bescherming van partners in een buitenhuwelijkse samenwoning. 

Hercodificatie van het burgerlijk recht / andere takken van het burgerlijk recht (pp. 43-59)

• Zakenrecht: Het zakenrecht wordt geïntegreerd benaderd, geïnstrumentaliseerd, gemoderniseerd en geflexibiliseerd. 
• Verbintenissenrecht: Er wordt gezocht naar een nieuw evenwicht tussen de wilsautonomie van de contractspartijen en de rol van de rechter als bewaker van de belangen van de zwakke partijen en die van de maatschappij.  
• Aansprakelijkheidsrecht: De kwaliteit van het aansprakelijkheidsrecht wordt verhoogd. 
• Bewijsrecht in burgerlijke zaken: Het bewijsrecht wordt aangepast aan de technologische ontwikkelingen, maar het geschrift als bewijs van rechtsmiddelen blijft een centrale plaats innemen.

Hercodificatie van het ondernemingsrecht (pp. 60-75)

• Ondernemingsbegrip: Het Wetboek van Koophandel wordt volledig ontmanteld en het onderscheid tussen handels- en burgerlijke zaken verdwijnt. Er komt een uniform ondernemingsbegrip dat van toepassing is in de volledige economische wetgeving. 
• Insolventierecht: De faillissementswet en de wet continuïteit ondernemingen worden opgeheven en geïntegreerd onder de vorm van een nieuw Boek XX Insolventie in het Wetboek economisch recht. 
• Rechtspersonenrecht: De mogelijkheid om winst uit te keren wordt het enig criterium van onderscheid tussen vennootschappen en verenigingen. Het aantal vennootschapsvormen wordt teruggebracht tot vier: de maatschap, de bvba, de cvba en de nv. 
• Bewijsrecht in ondernemingszaken: Het bewijsrecht wordt aangepast aan het vernieuwde ondernemingsbegrip. 

De bijlage bij het beleidsplan biedt een overzicht van de realisaties en lopende projecten

Verdere opvolging en betrokkenheid OVB
Vanzelfsprekend onderwerpt de studiedienst het beleidsplan aan een nadere analyse. Weldra volgen meer uitvoerige samenvattingen, standpunten en commentaar. De OVB wordt als essentiële actor binnen Justitie van bij de aanvang betrokken bij de voorbereidende werken, via haar studiedienst, diverse commissies (strafrecht, familierecht, curatoren, etc.) en andere departementen (onder meer IT, financiën & gerechtelijke mandaten). Zo kon u ook lezen in het vorige nummer van OrdeExpress bij de commentaar over de Beleidsnota Justitie 2017.

U vindt het plan De sprong naar het recht voor morgen onder documenten.